strona główna GRUZJA - historia Rozbicie dzielnicowe wyniszczonego kraju

Rozbicie dzielnicowe wyniszczonego kraju

Względna stabilizacja nastąpiła za rządów Aleksandra I, w latach 20-tych XV wieku. Muzułmańscy władcy, zajęci sporami między sobą, rzadziej wyprawiali się po łupy na tereny gruzińskie. Monarcha Gruzji wprowadził specjalny podatek, dzięki któremu udało się przeprowadzić chociaż częściową odbudowę zdewastowanego kraju. Reformatorskie działania władzy centralnej utrudniała coraz bardziej polityka ambitnych magnatów, którzy wszelkimi sposobami dążyli do uzyskania faktycznej niezależności. Spór możnowładców z królem zakończył się abdykacją Aleksandra I. W kolejnych latach dochodziło nawet do zawierania przez feudałów koalicji z muzułmańskimi sąsiadami przeciw władzy królewskiej, jak np. w przypadku atabeka Kwarkware — zarządcy prowincji Samcche. W drugiej połowie XV wieku rozbicie dzielnicowe stało się faktem. W miejsce zjednoczonej monarchii powstały trzy oddzielne państwa, choć nadal rządzone przez poszczególne gałęzie dynastii Bagratydów. Oprócz królestw Kartli, Imeretii i Kachetii pojawiały się liczne księstwa, których granice ulegały ciągłym przekształceniom. I tak na przykład z Imeretii wyodrębniły się księstwa Megrelii, Gurii, Abchazji, i Swanetii. Pomimo politycznego rozbicia ziemie gruzińskie łączyło ze sobą kilka czynników, takich jak więzy dynastyczne, świadomość wspólnej przeszłości, podobieństwo języka oraz wspólnota religijna, choć pewnym odstępstwem było wyłamanie kościoła zachodniogruzińskiego spod zwierzchności katolikosa Mcchety. Rozbicie dzielnicowe ułatwiało ingerencję w sprawy Gruzji nowej potędze — Turcji Osmańskiej. Wykorzystując i podsycając spory między lokalnymi władcami Turcy stopniowo uzależniali od siebie kolejne państewka (np. Gruię), inne zaś włączali jako prowincje administracyjne w skład swego imperium (np. Samcche-Saatabago). Szczęściem w nieszczęściu okazała się dla Gruzji równie groźna Persja, gdyż przed pojawieniem się na Kaukazie Rosji była to jedyna siła zdolna rywalizować z rosnącym w siłę państwem tureckim. Długotrwałe wojny persko-tureckie absorbowały główne siły obu potęg. Zarówno Persja, jak i Turcja na przemian wspierały gruzińskich wasali w oporze przeciw swemu głównemu konkurentowi. Zwykle Persowie zajmowali wschodnią część Gruzji, zaś Turcy zachodnie państewka. Granica ich wpływów biegła zazwyczaj z północy na południe wzdłuż Gór Suramskich, G. Samsarskich i G. Dżawacheckich. W celu złamania niepokornych władców gruzińskich (np. królów Imeretii) Turcy wyprawiali karne ekspedycje, które rujnowały kraj. Jednym z przejawów tureckiej dominacji stały się ich garnizony wojskowe, które w XVII wieku istniały nawet w Kutaisi — stolicy Królestwa Imeretii.

Najsilniejszym państwem gruzińskim w XVI i XVII w. była Kartlia. Jej królowie często próbowali uwolnić się spod władzy safanidzkiej Persji, co niekiedy przynosiło spore sukcesy, lecz kiedy indziej prowokowało Persów do brutalnych pacyfikacji. Tymczasem drugie z królestw wschodniej Gruzji — Kachetia starało się utrzymać jak najlepsze stosunki ze swym zwierzchnim mocarstwem. Władcy kachetyjscy dbali o rozwój gospodarki, zwłaszcza jedwabnictwa, eksportowanego w pokaźnych ilościach m.in. do Moskwy. Jednakże perscy szachowie obawiając się zbytniego umocnienia lojalnej jak dotąd Kachetii wielokrotnie najechali te królestwo. Rujnujące wyprawy zapoczątkował Abbas I. Jego wojska zaciekle niszczyły miasta i mordowały w sposób graniczący z sadyzmem. Znamienne jest, że żołnierze zadawali sobie trud wyrąbywania sadów morwowych chcąc w ten sposób unicestwić miejscowe jedwabnictwo, które stanowiło główne źródło dochodów z handlu zagranicznego Kachetii. Z najazdami Abbasa I i jego następcy Abbasa II wiążą się istotne zmiany struktury etnicznej wschodnich części kraju. Perscy szachowie dążyli do zastąpienia ludności chrześcijańskiej muzułmańską na żyznych terenach. W tym celu dopuszczali się rzezi, handlu niewolnikami a nawet masowych deportacji, które można przyrównać do stalinowskich akcji wysiedleńczych. Szachowie wysiedlili ponad 300 000 Gruzinów do perskiego regionu Ferejdan zmuszając ich do przyjęcia islamu. Dziś tych wysiedleńców nazywa się Ferejdanami. Mimo upływu lat zachowali oni znajomość dawnego języka oraz wiele z gruzińskiej obrzędowości. Na wyludnionych terenach Kachetii i Kartlii Persowie osiedlali głównie muzułmańskich Azerów, ale również górali dagestańskich a nawet koczowników z Azji Środkowej. Konsekwencją tych tragicznych wydarzeń jest dziś ogromna mniejszość azerska w Gruzji. Zmiana charakteru etnicznego wschodnich prowincji Gruzji stała się pretekstem dla sowieckich władz, które przekazały je Azerskiej SSR (m.in. tzw. Okręg Zakatalski).

Wkrótce więcej!