lokalizacja: ok. 40 km na południowy-wschód od Achalciche, region historyczny Meschetia, region administracyjny Samcche-Dżawachetia
Wardzia to spore miasto skalne, które jest największą atrakcją turystyczną regionu Mescheti. Do dziś zachowało się ponad 250 komnat na 13 poziomach oraz fragmenty sieci tuneli, korytarzy, schodów i systemu wodno-kanalizacyjnego. Przez lata była jednym z głównych ośrodków kulturalno-religijnych monarchii gruzińskiej.
Wardzia powstała w zachodniej ścianie głębokiego kanionu rzeki Mtkwari. Współczesna panorama przysporzyła jej określenia „plaster miodu”. Z daleka rzucają się w oczy setki kanciastych otworów, wyrytych w jasnej skale. Przed trzęsieniem ziemi w XIII w. cały zespół miejski był szczelnie ukryty wewnątrz masywu Wyżyny Eruszeckiej a do środka prowadziły zamaskowane tunele, których wyloty znajdowały się w pobliżu rzeki.
Fundatorką Wardzi była najwybitniejsza królowa Gruzji – Tamar z rodu Bagratydów. Nazwę miasta tłumaczy legenda, która wiąże jej pochodzenie z wyprawą orszaku królewskiego do Mescheti. Podczas tej podróży kilkuletnia Tamar towarzyszyła swemu wujowi – królowi Gruzji. Podczas postoju dziewczynka zgubiła się pośród skał, co niezwłocznie uruchomiło poszukiwania. Kiedy zmartwiony król (wuj Tamar) głośno wołał, usłyszał w odpowiedzi słowa dziewczynki – „war dzia”, co oznacza „jestem wujku”.
Zespół miejski Wardzi powstawał w latach 1184 - 1213. Poza oryginalną architekturą można do dziś podziwiać wspaniałe freski, które zdobią wnętrza świątyń. Niektóre z nich przedstawiają królową Tamar i króla Jerzego III.
Okres prosperity Wardzi przerwało tragiczne trzęsieni ziemi, które w 1283 r. zwaliło ponad 2/3 miasta. Obryw zewnętrznych ścian odsłonił imponujące struktury, które do tej pory skrywało wnętrze góry. Jednak już w XVIII wieku do Wardzi wraca życie za sprawą lokalnego władcy Beki Dżakeli.
Śmiertelny cios zadali Wardzii Persowie, którzy pod wodzą Tahmaspa I najechali Gruzję w 1551 r. Wrogie wojska zrabowały lub zniszczyły wszystkie ważniejsze ikony i dorobek materialny mieszkańców miasta. Większość miejscowych Gruzinów została wymordowana a część uprowadzono jako niewolników.
Po odzyskaniu niepodległości przez Gruzję, w Wardzii pojawiło się kilkunastu mnichów. Zajmują oni niewielką część ocalałego kompleksu. Cała reszta to otwarte dla turystów muzeum, które można zwiedzać za niewielką opłatą. W samej Wardzi brakuje dziś infrastruktury turystycznej, choć poza miastem skalnym jest jeszcze wiele do zobaczenia. Kilkaset metrów od wejścia do muzeum znajdują się gorące źródła, w których można zażywać leczniczych kąpieli. Z kolei w okolicznych zakamarkach kanionu rzeki Mtkwari znajduje się wiele grot, pieczar oraz kościółków wyżłobionych głęboko w skale. W wyższych partiach doliny gniazdują potężne orły kaukaskie. Ponadto, wzgórza po lewej stronie rzeki (Wyżyna Eruszecka) oferują znakomite warunki dla górskich wędrówek. Do Wardzi można dotrzeć marszrutką z miasta Achalciche.