Krew, pot i łzy na tyłach frontu (1940-1945 r.) 
Wyraźne zmiany w życiu gospodarczym wywołane II wojną światową dotknęły Gruzję dopiero po klęsce Armii Czerwonej w Finlandii. Wówczas władze Kremla starały się zwiększyć produktywność poszczególnych republik, w celu zdobycia środków na stworzenie umocnień wzdłuż zachodniej granicy, rozbudowę sieci obozów, deportacje ludności z ziem anektowanych w wyniku traktatu z Niemcami. Aby zaspokoić rosnące potrzeby radykalnie zaostrzono prawodawstwo pracy, m.in. wprowadzono siedmiodniowy tydzień pracy
i rozbudowano system kar. Trudno było władzom cokolwiek zwiększyć dostawy płodów rolnych, gdyż zniszczona kolektywizacją wieś produkowała z roku na rok coraz mniej. Obciążenia dla gospodarki zaczęły lawinowo narastać od 1941 r. Zasoby ludzkie (ok. 40 tys. dziennie), maszyny i pieniądze zaangażowano w wielkoskalowe prace przy budowie umocnień wzdłuż wybrzeża i granicy tureckiej.
Gospodarka republiki gruzińskiej została najbardziej obciążona w okresie od tzw. bitwy o Kaukaz do końca wojny. Drakońskimi metodami wymuszano wówczas zwiększoną produkcję rolną, która przeznaczono dla zaopatrzenia frontu oraz ewakuowanej do Gruzji ludności. Inną formą świadczeń na rzecz prowadzenia wojny był przymusowy wykup obligacji, co przyniosło ponad 3 mld rubli. Jednocześnie armię zasiliło ok. 700 tys. mieszkańców Gruzji, komplikując sytuację w produkcji.
W warunkach wojny poziom życia znacznie obniżył się. Brakowało żywności oraz dóbr konsumpcyjnych na skutek konwersji przemysłu na potrzeby armii. Ludność została częstokroć zmuszona do świadczenia pracy bez wynagrodzenia. Nasiliła się rabunkowa eksploatacja wszelkich surowców.
Ogromne znaczenie dla gospodarki, również powojennej, miała ewakuacja licznych zakładów przemysłowych z terenów zagrożonych działaniami militarnymi. Dzięki temu zjawisku w Gruzji pojawiły się zaawansowane technologicznie branże, takie jak przemysł zbrojeniowy, elektromaszynowy (m.in. produkcja samolotów) i precyzyjny. Duże znaczenie miał fakt, że wraz z zakładami przeniesiono również rozbudowane zaplecze naukowo-badawcze.
Abstrahując od wszelkiego przymusu, represji i wojennego charakteru produkcji gruzińska gospodarka okresu II wojny światowej dynamicznie rozwijała się ilościowo i jakościowo, choć wzrost był ewidentnie wymuszony przez totalitarny system. Jednakże ten kilkuletni okres stanowił rzeczywisty przełom w procesie uprzemysłowienia. Przed wojną gospodarka miała charakter rolno-surowcowy, zaś póĽniej wyraźnie rósł udział zaawansowanego technologicznie przemysłu w tworzeniu dochodu narodowego. Proces ten był jednak spowalniany przez metropolię i dopiero w końcówce lat osiemdziesiątych udział przemysłu w republikańskim dochodzie narodowym przekroczył 50%.
wstecz
AZERBEJDŻAN
GRUZJA