Budowle kopułowe 
Od końca VI wieku w gruzińskiej architekturze zaczynaj?si?
pojawia?nowe formy świąty?
które wyrastaj?z dawnych tradycji. Wyraźne
jest dążenie do budowli centralnych, nakrytych kopułami. Po osiągnięciu
dojrzałości stylu właśnie one zdominowały na wiele wieków
architektur?sakraln?i stały si?jej rozpoznawczym elementem.
Pomimo wyraźnych związków z
Bizancjum, architektura gruzińska wypracowała własne rozwiązania
konstrukcyjne i dekoracyjne, czerpiąc wiele ze swych własnych tradycji.
Rozkwit architektury w tym okresie by?wynikiem dużych zmian
politycznych zachodzących wówczas w kraju. W czasie
nieustannych walk prowadzonych między Bizancjum a Iranem, w siłę rośnie
lokalna władza we wschodniej Gruzji. Rozkwit
kraju wiąże si?między innymi z ożywionym ruchem
budowlanym, szczególnie sakralnym. Zaowocowało to powstaniem
kilku typów budowli centralnych, charakteryzujących si?
harmonijnymi proporcjami i dojrzałymi formami artystycznymi. Niezwykle
istotne dla dalszego rozwoju architektury okazało si?powstanie świątyni krzyżowo-kopułowej.
Budowla taka jest zbudowana na planie kwadratu z czterema ramionami,
organicznie związanymi z części?centraln? Pomieszczenia boczne mog?
by?zakończone czterema apsydami (powstaje wówczas
tetrakonchos) lub trzema (trikonchos). Czasami ramiona przyjmuj?
kształt prostokąta - z wyjątkiem ramienia wschodniego, gdzie znajduje
si?ołtarz, cho?spotka?można równie?inne warianty.
Najbardziej typowym przykładem jest kościół
w Dzweli-Gawazi. Jest to jednocześnie wersja najprostsza
— tetrakonchos z czterema półkolistymi apsydami.
Od strony zewnętrznej budowle te wykazuj?dużą różnorodność.
Bardzo interesującym przykładem omawianego typu budowli jest
niewątpliwie katedra w Ninocmindi
(Kachetia) z I po? VI wieku. Podstaw?planu stanowi tetrakonchos.
Jednak wzbogacono go o półokrągłe pomieszczenia, przez co
zosta?osiągnięty gwiaździsty kształt. Dla architekta z pierwszych
wieków chrześcijaństwa najważniejsze
było wnętrze świątyni, na nim skupia?on swoj?uwag?
Wystrój zewnętrzny nie wzbudza?większego zainteresowania
budowniczych, lecz wkrótce i to uległo zmianie...
wstecz
AZERBEJDŻAN
GRUZJA